O angluno ćhavorripe si o maj kritikano vaxt e manušikane barvalipasko. Vov kezdisarel pes anglal o bijandipe, kana o ćhavoresko trupo thaj o mozgo si formirime, prekal o angluno ćhavorripe kana si kerdine e ključne konekcie thaj e ključne barvalipaske procesura si resle, sa o drom dži ko berša anglal e škola thaj o nakhavipe ko anglune klase e školake.
Sostar si importantno ?o barjaripe e tikne čhavorengo
Maj but rodimata konfirmin so sako dad vaj dej shaj te dikhel – kaj akava si periodi e zurale fizikane thaj mentalno barvalipasko thaj paruvipasko. E ćhave sikljon te phiren, te komunicirinen thaj te keren interakcija e lumjasa thaj te barjaren jekh śajipe vaś personalno thaj kulturalno identiteto. O angluno ćhavorripe del majbare śanse vaś jekh laćho manuśikano barjaripe numaj si vi i perioda kana e ćhave si maj but ekspozime karing o riziko. E negativne efektura pe ćhavorengo barjaripe ano angluno ćhavorripe šaj te oven bi-reverzibilno.
E terne čhave save barjon ande but phare cirkumstance – baro čororipe, bilačho xabe, maripe thaj nasvalipe – trubun specialo atencija. Diskriminacia bazirime pe etniciteto, gender, disabiliteto, HIV vaj AIDS statuso, klasa, vaj politikane thaj religikane patjavimata si negativno efekto pe anglune čhavorengo berša. I diskriminacia śaj te ćhivel e ćhaven te na len sasti participacia anθ-i societèta, te tiknjarel e śajutnimata vaś o źivdipen thaj o kvaliteto e źivdipnasko, thaj te ćhivel tele e śajutnimata vaś o laćhipen thaj o patǐvipen anθ-o korkoro.
Save si e maj laćhe droma te laćharel pes o angluno barjaripe e ćhavorrenqo?
Pozitìvo intervencie anθ-e tikne ćhavorrenqe si len o maj laćho efekto kana von anen khetane diferentne sektorură sar so si o xabe, o sastipen, i edukacia thaj o suporto e dadenqo thaj e dadenqo. O rodipe sikavel decizivno o impakto katar lačhe planirime intervencie.
E ćhave save trajin anθ-e maj bi-laćhe cirkumstancurǎ śaj te keren maj bare śajutnimata anθ-o lenqo intelektualo, sociàlo, emocionalo thaj fizikano barjaripe kana si len laćhi nutricia, interakcija thaj konekcie anglal anθ-o lenqo ʒivdipen thaj si len akceso k-e servisurǎ vaś o barjaripe e tikne ćhavorrenqo laćhe kvalitetosqo.
Kadal chavora si saste thaj gata te phiren ande shkola, te agorin maj but bersh ande edukacia, te len maj lashe bucia, thaj te trajin maj but sar lenge dada thaj deja. Te kerel pes investicia ande programura vaś e maj tikne ćhavorre vaś e maj bi-laćhe śajutnimata śaj te phagel i transmisia e čororipnasqi maśkar e generacie.
Te pindžarel pes i importanca e tikne čhavorengi si vi ande relacia te respektuin pes e hakaja svakone čhavoreske sar so si garavdo katar e Jekhethaneske Naciengi Konvencia pala e Čhavorengo Hakaja. I Konvencia rodel katar e familije, komunitetura thaj thema te den lačho suporto pala o barjaripe e terne čhavorengo, thaj te pindžaren e diverziteto e kulturake patjavipnasko thaj praktikengo save keren forma e čhavorengo. Jekh pozitivno angluno ćhavorripe si ćhavorresko hakaj thaj jekh investicia ande lengo – thaj amaro – avutnipe.
